O długich mieczach historycznie patrząc

Alen Lovric (instruktor w Academia Artis Dimicatoriae) zadał sobie trud i zebrał dane dotyczące długich mieczy od XIII do XVI wieku. Jednak, żeby utrudnić sobie zadanie szukał tylko tych egzemplarzy, które spełniały poniższe wymagania:

• Podane są dane dotyczące wagi, długości i całkowitej długości
• Stopień skorodowania nie wypaczył ich właściwości
• Nie są nowożytnymi podróbkami / przeróbkami
• Pochodzą sprzed XVII wieku (najpóźniej do 1600 roku)
• Są krótsze niż 145 cm (względem manuskryptów taka długość jest właściwa dla dorosłego mężczyzny)
• Nie są federami

Około 60. mieczy spełniło owe wymagania. Autor wyznaczył sobie dwa cele. Pierwszy z nich to stworzenie (nieco dziurawej) bazy danej odnośnie takich mieczy, która będzie mogła posłużyć do dalszych badań. Drugi to szczegółowa analiza danych o proporcjach i wadze oraz wyciągnięcie wniosków, gdyż miecz mieczowi nie równy.

XIII i XIV wiek

Na początek niewielka próbka, bo tylko 12 mieczy. Proporcje tych broni są raczej jednolite, bez większych odchyleń od normy. A normą długości ostrza jest około 79% całej długości. (dokładnie 0,7908). Po usunięciu jedynej ekstremy (0,8400) proporcja średnia wyniesie 0,7860 ze standardowym odchyleniem 0,0157.

Stosunek długości ostrza do długości całkowitej

Długość ostrza i długość całkowita miecza

Z ciekawych spostrzeżeń. Najkrótszy miecz (nr 10) posiada współczynnik długości ostrza do całości równy 0,7700, a więc jego rękojeść jest dłuższa niż przeciętna. Z drugiej strony mamy miecz numer 7 o całkowitej długości 1158 mm, który ma najkrótszą procentowo rękojeść (uwzględniając jelec). Dla porównania najkrótszy ze wszystkich mieczy ma rękojeść długą na 191 mm (uwzględniając jelec). Jednak nie ma się co podniecać, gdyż przy tak małej próbce nie ma sensu wnioskować.

Jeśli chodzi o wagę to ciężko zauważyć jakąkolwiek tendencję. Proporcje między gramem wagi na milimetr miecza różnią się od 0,94 do 1,75, a  większa długość miecza wcale nie wiążę się z większą wagą. Średnio wychodzi 1,32 gr/mm co możecie zauważyć na poniższym wykresie.

Stosunek wagi miecza do  jego długości

Z tej niewielkiej próbki wychodzi, że przeciętny miecz z XIII i XIV wieku miał 1148mm długości całkowitej z ostrzem na 907 mm i ważył 1516 gramów.

XV wiek

Zbiór danych z XV wieku jest nieznacznie większy, czyli 18 sztuk. Jednak to wciąż zbyt mało, żeby wyciągać jakiekolwiek poważne wnioski.

15 stulecie przyniosło bardzie zróżnicowane proporcje długości całkowitej do długości ostrza, które wahają się od 0,660 do 0,850 – średnio 0,774. Oznacza to niewielkie wydłużenie rękojeści w porównaniu do poprzednich wieków. Jednak jak już pisałem – to za mała baza danych, by definitywnie stwierdzić taką tendencję. Aczkolwiek w jej obrębie możemy zauważyć większe zróżnicowanie proporcji, gdyż standardowe odchylenie wynosi 0,04488.

Stosunek długości ostrza do długości całkowitej

Długość ostrza i długość całkowita miecza

Jak łatwo zauważyć, są duże odchylenia od średniej, a rękojeść generalnie jest większa. Ciężko tu wyznaczyć dominujący trend. Współczynniki rozbiegają się od 0,91 do 1,81 co jest niemal dwukrotną różnicą. Średnia wynosi 1,33. Tak, nie mylicie się. To na pewno ma związek z I.33. Strzeżcie się! [suchar autora odnoszący się do traktatu szermierczego I.33 - przyp. mój]

Stosunek wagi miecza do  jego długości

Ogólnie powiedzieć można, ze większe miecze są cięższe. Wyjątkami są tu te przypadki, które takie nie są. Te wyjątki wcale się są rzadkie. Podsumowując 15-wieczny długi miecz powinien wyglądać następująco: 1159 mm długości całkowitej z 897 mm-owym ostrzem (odrzucając ekstremę wyjdzie 904) przy wadze 1506 gramów. Całkiem podobnie do przeciętnego miecza z XIII/XIV wieku.

XVI wiek

Dla tej grupy spodziewałem się znacznych różnic. I z jednej strony są, ale z drugiej strony – nie bardzo. Ten zbiór liczy najwięcej, bo 31 mieczy. Jednak to wciąż dość mała próbka.

W XVI wieku jest znacznie więcej ekstrem. I to nie tylko dotyczących jednego czy dwóch mieczy. Cały zbiór jest znacznie bardziej "wydłużony". Tak więc mamy dużo mieczy długości około 1000mm, jednak równie mnogo sięga 1400 mm. Stosunek długości ostrza do rękojeści waha się od 0,73 do 0,83 ze średnią 0,78. Jednak tu nie ma takich wyjątków, jak ten ze współczynnikiem 0,66 w grupie XV wiecznej, prawdopodobnie na dużo większą próbkę. Standardowe odchylenie to 0,031.

Stosunek długości ostrza do długości całkowitej

Długość ostrza i długość całkowita miecza

Stosunek wagi miecza do  jego długości

Średni współczynniki wagi do długości różni się z 1,05 do 2,17 ze średnią 1,43. To zauważalna różnica względem poprzednik epok. A jak wygląda przeciętny miecz w XVI wieku? Długość średnia wynosi 1169mm z długością ostrza 912mm i średnią wagą 1,671g. Co to oznacza? Niewiele różni się od swoich odpowiedników z wcześniejszych wieków. Jest nieco cięższy i nieco dłuższy, ale nie w jakiś szczególny sposób. Najbardziej zmienia się wygląd miecza.

Podsumowanie

Co w ogóle przedstawiają te śliczne wykresy? Na pewno dzięki nim praca wygląda bardziej naukowo. Po drugie pokazują, że miecze tak naprawdę niewiele różniły się przez wieki. Chciałbym mieć dostęp do danych PoB [nie udało mi się znaleźć co to, ale domyślam się, że jakiś katalog zabytków], żeby potwierdzić moje badania. Aczkolwiek, niezależnie od tego jaki miecz preferujesz – ciężki i długi, czy lekki i długi czy ciężki i krótki – mówiąc, że jest historycznie poprawny masz całkowitą rację. Ale to nie jedyne co można można powiedzieć.

To, że przeciętny długi miecz miał 115cm długości z rękojeścią na ok. 24 cm, to nie oznacza, że federy  używane we współczesnych klubach treningowych są złe. Dopóki mniej więcej utrzymują znane z manuskryptów proporcje jest ok. [Chodzi o problemy z rekonstrukcją mieczy treningowych i kontrowersje z tym związane. Wiele klubów korzysta z mieczy długości 135 cm, czyli o 20 cm dłuższymi niż średnia z historycznych egzemplarzy. Jednak należy pamiętać, że w średniowieczu ludzie byli średnio około 15 cm niżsi. Więcej do poczytania w języku angielskim).]

Pamiętajcie, że różne miecze mogły mieć różny zastosowanie. Być może te dłuższe służyły do sądowych pojedynków, a krótsze były bronią ludności cywilnej noszoną przy pasie na co dzień. A może to moda decydowała o większych różnicach przy długościach ostrza?

Przynajmniej tyle dobrego z mojej pracy, że będzie mogła posłużyć komuś do dalszych badań. Obiecuję, że wkrótce przeniosę tekst na bardziej stabilną domenę, gdy tylko znajdę chwilę wolnego. Tutaj niestety strona zmaga się z poważnymi problemami przy formatowaniu. No dobra, starczy już tej nauki.

Wtrącając moje słowo komentarza, chciałem zwrócić uwagę na współczesne parametry mieczy wykorzystywanych w Ruchu Rycerskim. O ile dawno temu to jedynymi dostępnymi "replikami" były toporne, przeciążone dwu-trzy krotnie sztabo-miecze, tak dzisiaj nie ma żadnych powodów, by takich używać. Wręcz przeciwnie, używanie ich jest szkodliwe dla zdrowia.

Z drugiej strony nie ma też co śrubować minimalnych wymagań odnośnie wagi miecza. W regulaminach sportowych walk bojowych wymaga się mieczy jednoręcznych o minimalne wadze 1200 gramów oraz mieczy długich nie lżejszych niż 1800 gramów.

Porównując to z powyższymi badaniami, to nawet jeśli zwiększymy procentowo wagę i rozmiar miecza dostosowując do współczesnego wzrostu to wymagane parametry i tak będę bardzo mocno wywindowane. Pozostaje pytanie, na które nikt nie raczył odpowiedzieć: po co?

Źródła:

Oryginalny artykuł: http://www.hroarr.com/longswords-and-their-data/
http://hemareviews.blogspot.com/2013/09/original-longswords-with-weight-length.html
http://hemareviews.blogspot.com/2013/09/15th-century-longswords.html
http://hemareviews.blogspot.com/2013/09/16th-century-longswords.html 

Aktualizacja: 15-11-2013